ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ Ι.ΜΕΤΑΞΑ ΓΙΑ ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΑ ΔΑΡΔΑΝΕΛΛΙΑ ΣΤΑ 1914 ΚΑΙ Η ΜΟΙΡΑΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΝΤ…

,

,

Τὸ σχέδιο τοῦ Ἰ. Μεταξᾶ γιὰ ἀπόβαση στὰ Δαρδανέλλια στὰ 1914 καὶ ἡ μοιραῖα ἀπόφαση τῆς Antante.

.

Ἡ εὐκαιρία ποὺ χάθηκε τῷ 1914, καὶ πῶς προελήφθη ἡ καταστροφὴ τῆς Ἑλλάδος τῷ 1915.

.

(1915) Ἡ φαντασίωση τοῦ Βενιζέλου 

……….Ὡς εἰσαγωγή στὸ ἄρθρο/ἐπιστολή ὑπ’ ἀρ. 7, σχετικὰ μὲ τὴν συμμετοχὴ ἤ μὴ τῆς Ἑλλάδος στὴν συμμαχικὴ ἀπόβαση στὰ Δαρδανέλλια,  ὁ Ἰωάννης Μεταξᾶς χρησιμοποίησε τὸν πρωταγωνιστὴ ἑνὸς μυθιστορήματος ὀνόματι Μάστων, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀποφασίσει νὰ ἀνατρέψῃ τὸν ἄξονα τῆς γῆς, ἁπολύτως βέβαιος ὅτι τὸ σχέδιό του θὰ εἶχε ἐπιτυχὴ ἔκβαση. Κατέληξε ὅμως σὲ παταγώδη ἀποτυχία, φονεύοντας τοὺς χιλιάδες ποὺ συμπαρατάχθηκαν μαζὶ του.

……….Ὅπως λοιπὸν ὁ Μάστων, ἔτσι καὶ ὁ κ. Βενιζέλος, – γράφει ὁ Ἰ. Μεταξᾶς -φαντάζεται ὅτι μέσα σὲ ἑπτὰ ἡμέρες, ἀφ’ ὅτου θὰ ἐκήρυσσε τὴν ἐπιστράτευση, ὁ Ἑλληνικὸς στρατὸς θὰ συγκεντρωνόταν στὰ λιμάνια, θὰ ἐπιβιβαζόταν στὰ πλοῖα, θὰ μεταφερόταν στὰ Δαρδανέλλια, θὰ ἀποβιβαζόταν, καὶ θὰ κυρίευε τὰ στενά. Καὶ μετὰ ἀπὸ τὶς ἑπτὰ αὐτὲς θαυματουργικὲς ἡμέρες, ὁ Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος θὰ εἰσερχόταν στὴν Κωνσταντινούπολη ἐπὶ κεφαλῆς τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ καὶ τῶν ἀγγλογαλλικῶν ἀγημάτων, τὰ Δαρδανέλλια καὶ ὁ Βόσπορος θὰ ἄνοιγαν, ἡ Ῥωσία θὰ ἀνεφοδιαζόταν μὲ πολεμικὸ ὑλικὸ τὸ ὁποῖο στερεῖτο, ἡ Βουλγαρία καὶ ἡ Ῥουμανία θὰ εἰσήρχοντο πιθανότατα ἔκτοτε στὸν πόλεμο στὸ πλευρὸ τῶν Συμμάχων, καὶ μετὰ τὴν ὁριστικὴ ἀποτυχία τῆς γερμανικῆς ἐπιθέσεως ἐναντίον τοῦ Βερντὲν τὸ καλοκαίρι τοῦ 1916, ἡ Γερμανία θὰ ἀναγκαζόταν νὰ ζητήσῃ εἰρήνη. Ἡ διάρκεια τοῦ πολέμου θὰ μειωνόταν στὸ μισό, τὸ ἴδιο οἱ νεκροὶ καὶ οἱ ἀνάπηροι πολέμου, καὶ ἡ ἀνθρωπότητα ὁλόκληρη δὲν θὰ ὑφίστατο τόσο ἰσχυρὸ κλονισμὸ ἀπὸ τὸν Α΄παγκόσμιο πόλεμο.

……….Αὐτὴ ἡ φαντασίωση τοῦ Βενιζέλου δὲν πραγματοποιήθηκε (σύμφωνα μὲ τὰ γραφόμενα-κατηγορητήριο τοῦ ἰδίου), διότι ὁ Μεταξᾶς τὸν ἐμπόδισε νὰ στείλῃ ἕνα σῶμα Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ στὰ Δαρδανέλλια.

……….Ὁμολογῶ – συνεχίζει ὁ Μεταξᾶς – ὅτι ἐγὼ τὸν ἠμπόδισα. Ἐὰν δὲν τὸν ἠμπόδιζα καὶ τὸν ἄφηνα νὰ στείλῃ στὰ Δαρδανέλλια τὸ Ἑλληνικὸ Σῶμα Στρατοῦ, ἡ Ἑλλὰς θὰ κατεστρέφετο, ὅπως καὶ ὁ στόλος, ὅπως θὰ κατεστρέφοντο καὶ ὅλαι αἱ ἐπικουρίαι τὰς ὁποίας ἀναγκαστικῶς θὰ ἐξηκολούθει νὰ στέλλῃ ἐκεῖ [ ], ὅπως ἄλλως τε κατεστράφησαν πράγματι τὰ ἐκεῖ σταλέντα στρατεύματα τῆς Ἀγγλίας καὶ τῆς Γαλλίας καὶ ἐδεκατίσθησαν οἱ ἐκεῖ στόλοι των. [ ] Μόνον οἱ Ἄγγλοι ἔχασαν ἐκεῖ 5.241 ἀξιωματικοὺς καὶ 210.791 στρατιώτας, καὶ τὰ ὡραιότερα πλοῖα τοῦ στόλου των τῆς Μεσογείου. [ ] Δὲν ἐξετάζω δε τί θὰ ἐπάθαινε ἡ Ἑλλὰς κατόπιν ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους καὶ τίς οἶδε καὶ ἀπὸ ποίους ἄλλους, ἐὰν ὑφίστατο τοιαύτην καταστροφήν.

……….Ὁ Ἰωάννης Μεταξᾶς εἶχε μελετήσει ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 1914 μὲ κάθε λεπτομέρεια μία ἐνδεχόμενη ἐπίθεση στὰ Δαρδανέλλια, συντάσσοντας ἕνα ἐπιχειρησιακὸ σχέδιο τὸ ὁποῖο καὶ εἶχε καταθέσει. Γνώριζε καλά ὑπὸ ποῖες καὶ μόνον προϋποθέσεις – οἱ ὁποῖες ὑπῆρχαν τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1914 –  ἦταν δυνατὴ μιὰ τέτοια ἐπιχείρηση. Ἀλλὰ οἱ προϋποθέσεις οἱ ὁποῖες ἴσχυαν τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1914, ἀνατράπηκαν ἄρδην μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ παγκοσμίου πολέμου. Τὸν δὲ Φεβρουάριο τοῦ 1915, οἱ προϋποθέσεις γιὰ μιὰ τέτοια ἐπιχείρηση ἦταν πλέον δυσμενεῖς. [Σημειωτέον ὅτι τὸν Αὔγουστο τοῦ 1914, ἡ τουρκία, χάρις στὴν ἀνθράκευση ποὺ ἐπέτρεψε ὁ Βενιζέλος, ἀπέκτησε τὰ πολεμικά πλοῖα «Γκαίμπεν» καὶ «Μπρεσλάου», ἀποκτῶντας πλεονέκτημα στὴν θαλάσσια ἱσχύ.]

(1914)Ὅταν Βενιζέλος καὶ Κωνσταντῖνος Α΄ πρόσφεραν τὴν συμμαχία τῆς Ἑλλάδος στὴν ΑΝΤΑΝΤ καὶ αὐτὴ τὴν ἀρνήθηκε…

……….Ἕναν χρόνο πρίν, στὶς 8/21 Ἰανουαρίου 1914, ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος, βασιζόμενος καὶ στὴν μελέτη τοῦ Μεταξᾶ, πρόσφερε τὴν συμμαχία τῆς Ἑλλάδος στὶς τρεῖς Δυνάμεις, ἔχοντας τὴν ἀμέριστη ὑποστήριξη καὶ σύμφωνη γνώμη τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄, ἐνῶ ἀντιθέτως (ἐκείνη τὴν περίοδο) ἡ ΑΝΤΑΝΤ δὲν πίεζε τὴν Ἑλλάδα νὰ ἐξέλθῃ στὸν πόλεμο. (Στὶς 19 Αὐγούστου 1914, ὁ Βενιζέλος ἐπανέλαβε τὴν προσφορὰ ἐπισήμως).

……….Ὁ Βρεττανὸς ὑπουργὸς ἐξωτερικῶν σὲρ Ἔντουαρντ Γκρέϋ, ἔγραψε στ’ ἀπομνημονεύματά του ὅτι δὲν ἀμφέβαλε γιὰ τὴν εἰλικρίνεια καὶ τὴν καλὴ πίστη τῆς προσφορᾶς, ἀλλὰ ἀποφασίστηκε, (χωρὶς νὰ μετανοήσῃ ποτέ), νὰ μὴν γίνῃ δεκτή, προκειμένου νὰ μὴν προκληθεῖ κατὰ κύριο λόγο ἡ εἴσοδος τῆς τουρκίας στὸν πόλεμο στὸ πλευρὸ τῆς Γερμανίας. Ἡ Γαλλικὴ κυβέρνηση δέχθηκε «μετὰ ζωηρᾶς ἱκανοποιήσεως τὸ διάβημα», ἀλλὰ συμβούλεψε τὴν Ἑλλάδα ν’ ἀποβλέπῃ στὸ νὰ τηρήσῃ ἡ τουρκία τὴν οὐδετερότητα ποὺ εἶχε ὑποσχεθεῖ. Ἡ Ῥωσία ἐξέφρασε κι αὐτὴ τὴν ἰκανοποίησή της καὶ τὶς εὐχαριστίες της, ἀλλά, «εὐθυγραμμίστηκε» μὲ τὴν πολιτικὴ τῆς Ἀγγλίας, διότι ἁπλούστατα, ἐφ’ ὅσον ἐποφθαλμιοῦσε ἡ ἴδια τὴν Κωνσταντινούπολη μὲ τὰ Στενὰ της, ἔβλεπε μὲ δυσπιστία μία συμμαχία μὲ τὴν ἀντίζηλό της Ἑλλάδα… Τὸ παράδοξο εἶναι ὅτι ἐνῶ ὁ τουρκικὸς στρατὸς τέθηκε ἀπ’εὐθείας ὑπὸ τὴν διοικητικὴ εὐθύνη τοῦ Γερμανοῦ στρατηγοῦ Λίμαν φον Σάντερς καὶ ἡ Γερμανία εἶχε κυριαρχήσει ἐπὶ τῆς τουρκίας, αὐτὸ δὲν ἀφύπνησε κανέναν…

……….Διαφωτιστικὰ εἶναι καὶ τ’ ἀπομνημονεύματα τοῦ Α΄ παγκοσμίου πολέμου τοῦ σὲρ Ο.Τσώρτσιλ στὰ ὁποῖα, ἀναφερόμενος στὴν πρόταση τῆς Ἑλλάδος ἔγραψε: «[ ] ὁ κ. Βενιζέλος [ ] μὲ τὴν συγκατάθεσιν, ἐκπληκτικὸν νὰ λέγεται (astonishing to relate), τοῦ Βασιλέως Κωνσταντίνου, ἐπισήμως ἔθεσεν εἰς τὴν διάθεσιν τῆς ΑΝΤΑΝΤ ὅλας τὰς ναυτικὰς καὶ στρατιωτικὰς δυνάμεις τῆς Ἑλλάδος, ἀφ’ ἧς ὥρας ἤθελον ζητηθῆ… [ ] Ἀναμφιβόλως ἦτο ἀπὸ μιᾶς ἀπόψεως σοβαρὸν θέμα νὰ ριψοκινδυνεύσωμεν νὰ προσθέσωμεν τὴν Τουρκίαν εἰς τοὺς ἐχθροὺς μας. Ἀπὸ τῆς ἄλλης ὅμως ἀπόψεως, ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς καὶ τὸ ναυτικὸν ἦσαν ἰσχυροὶ παράγοντες καὶ συνδυασμὸς τῶν ἑλληνικῶν στρατευμάτων καὶ τοῦ στόλου μὲ τὴν ἐν Μεσογείῳ ἀγγλικὴν μοῖραν προσέφεραν μέσον ῥυθμίσεως τῶν δυσκολιῶν τῶν Δαρδανελλίων κατὰ τὸν ταχύτερον καὶ ἀποτελεσματικώτερον τρόπον. Τότε ἡ χερσόνησος τῆς Καλλιπόλεως μόλις πρὸ ἑβδομάδος, εἶχε καταληφθῆ ἀπὸ τὰ τουρκικὰ στρατεύματα, καὶ τὸ Ἑλληνικὸν Γενικὸν Ἐπιτελεῖον ἧτο γνωστὸν ὅτι ἧτο ἕτοιμον μὲ ἀρτίως μελετημένα σχέδια διὰ τὴν κατάληψίν της».

……….Ὁ δὲ Λόυδ Τζώρτζ, στὶς πολεμικὲς του «Ἀναμνήσεις», ἀναφερόμενος στὴν συμβουλή τοῦ ὑπουργοῦ ἐξωτερικῶν Γκρέϋ, ἔγραψε: «Ἡ συμβουλὴ του τὸ 1914 πρὸς τὴν Ἐλλάδα νὰ μὴν συνδεθῇ μὲ τοὺς Συμμάχους, ὑπῆρξε συμφορά, ἡ ὁποία μᾶς ἐστοίχισε τὴν χερσόνησον τῆς Καλλιπόλεως καὶ ἔφερεν εἰς τὴν πτῶσιν τῆς Σερβίας».

……….Σπ. Μαρκεζίνης ὑπογραμμίζει τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἄρνηση τῆς ΑΝΤΑΝΤ τὴν συγκεκριμένη περίοδο νὰ δεχθῇ τὴν προσφορὰ τῆς Ἑλλάδος, ὑπῆρξε γιὰ τὴν Ἑλλάδα μέγα ἀτύχημα. Διότι ἐφ’ ὅσον ἡ πρότασις ἐξέφραζε καὶ τὴν γνώμη τοῦ Βασιλέως, ὁποιουσδήποτε κινδύνους κι ἄν περιέκλειε ἡ ἀποδοχή της, ὅ,τιδήποτε θὰ ἦταν καλλίτερο ἀπὸ τὴν συμφορὰ ποὺ προκάλεσε ὁ ἐθνικὸς διχασμός. Ἐκείνη πάντως τὴν ὥρα, τὸ Ἔθνος ἀπεῖχε πολὺ ἀπὸ τὸ νὰ διαισθανθῇ τὸν ἐπικείμενο κίνδυνο. Εἶχε πλήρη ἐμπιστοσύνη στοὺς ἡγέτες του, μὲ τὴν δημοτικότητα καὶ τῶν δύο νὰ εἶναι μεγάλη.

Ὅταν ἡ ΑΝΤΑΝΤ μᾶς θυμήθηκε τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1915…

……….Συνεχίζοντας στὸ ἄρθρο του ὁ Ἰωάννης Μεταξᾶς, ἀναφερόμενος στὴν ἀπόφαση τοῦ Βενιζέλου ἀποστολῆς Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ στὰ Δαρδανέλλια, γράφει: Τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1915, αἰφνιδιάστηκε (ὁ Βενιζέλος) ἀπὸ τὴν πρόταση τῶν συμμάχων νὰ λάβῃ μέρος στὴν ἐκστρατεία τῶν Δαρδανελλίων, καὶ θυμήθηκε τὴν πρὸ ἔτους (1914) ἐργασία μου. «Ἤρπασε τότε τὴν ἰδέαν μου, τὴν ὁποίαν δὲν εἶχε καταλάβει ποσῶς, ἀφοῦ καὶ σήμερον δὲν τὴν ἔχει καταλάβει ἀκόμη, καὶ μὴ κατανοῶν ὅτι ἐκεῖνο ποὺ ἧτο δυνατὸν τὸν Ἀπρίλιον τοῦ 1914, δὲν ἧτο δυνατὸν πλέον τὸν Φεβρουάριον τοῦ 1915, ἐφαντάσθη ὅτι ἠδύνατο νὰ κάμῃ καὶ τὸν στρατηγόν.

……….Διότι καὶ εἰς τὰς ὀλίγας γραμμὰς τῆς πρὸς τὸν βασιλέα ἐπιστολῆς του, περιελάμβανε καὶ ὁλόκληρον σχέδιον πολέμου καὶ ἐκστρατείας. Εἰς μάτην προσεπάθησα νὰ τὸν σταματήσω. Διὰ νέου μακροῦ ὑπομνήματος, τοῦ κατέδειξα τὴν μεγάλην πλάνην, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκετο καὶ εἰς ποίαν καταστροφήν θὰ ὡδήγει ἡ ἐκστρατεία τῶν Δαρδανελλίων. Τότε ἤρχισε νὰ κατανοῇ ὅτι τὰ πράγματα δὲν εἶναι ὅπως τὰ ἐνόμιζε. Καὶ διὰ τοῦτο εἰς τὸ ἐπακολουθῆσαν μετὰ τὴν παραίτησίν μου, συμβούλιον τοῦ στέμματος, ὁ κ. Βενιζέλος ἐδήλωσε:

……….‘’θεωρῶ τὴν πολιτικήν, τὴν ὁποίαν συνιστῶ, ὅτι εἶναι ἡ καλυτέρα. Ἀλλὰ δὲν δύναμαι νὰ παραγνωρίσω ὅτι τὸ ὑπόμνημα τοῦ ἀρχηγοῦ τοῦ ἐπιτελείου χωρὶς νὰ κλονίσῃ τὰς πεποιθήσεις μου, μοῦ ἐγέννησεν ὅμως δισταγμούς τινας ὡς πρὸς τὴν ἀκολουθητέαν πολιτικήν’’.

……….Δὲν ὑπάρχει μεγαλυτέρα κατάρα εἰς ἔναν τόπο, παρὰ ὅταν πολιτικοὶ του τελείως ἀκατάρτιστοι εἰς τὴν τέχνην τοῦ πολέμου, ἔχουν τὴν ἀξίωσιν νὰ σχεδιάζουν καὶ πολεμικὰς ἐπιχειρήσεις. [ ] Ὅταν ὁ κυβερνῶν πρωθυπουργὸς εὑρίσκεται εἰς τελείαν ἀντίθεσιν μὲ τὸν ἀρχηγὸν τοῦ ἐπιτελείου [ ] τότε, φυσικά, ἐφ’ὅσον δὲν πρόκειται νὰ παραιτηθῇ ὁ πρωθυπουργός, παραιτεῖται ὁ ἀρχηγὸς τοῦ ἐπιτελείου.

 [   ] Αὐτὸ  ἔκαμα καὶ ἐγὼ τὴν 17ην Φεβρουαρίου 1915.»

***
Πηγές:
  1. Τὸ 7ο ἄρθρο τοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ τῆς 25ης Ὀκτωβρίου 1934, σὲ ἀπάντηση ἀντίστοιχου τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ἡ Ἱστορία τοῦ Ἐθνικοῦ Διχασμοῦ», ἐκδ.Οἴκου Κυρομάνου.
  2. Ἡ «Πολιτικὴ Ἱστορία τῆς νεωτέρας Ἑλλάδος» τοῦ Σπ.Β.Μαρκεζίνη, τόμος 3ος.
Ἐπιμέλεια κειμένου καὶ εἰκόνας: Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο

 

Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»