,
,
ΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΙ ΠΡΟ ΤΗΣ ΑΛΩΣΕΩΣ ΔΗΜΗΓΟΡΙΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΜΩΑΜΕΘ ΤΟΥ ΠΟΡΘΗΤΟΥ
,
Γεωργἰου Θ. Ζῶρα,Τακτικοῦ καθηγητοῦ τῆς Μεσαιωνικῆς καὶ Νεωτέρας Ἑλληνικῆς Φιλολογίας, Διευθυντοῦ τοῦ Σπουδαστηρίου Βυζαντινῆς καὶ Νεοελληνικῆς Φιλολογίας.
……….(…) Ἐκτενέστερος ἀλλά καὶ πολιτικώτερος εἰς τὴν διατύπωσιν, καὶ συγκινητικώτερος εἰς τὸ ὕφος τοῦ αὐτοκρατορικοῦ λόγου, εἶναι ὁ πιστὸς σύμβουλος καὶ συμπολεμιστὴς τοῦ Κωνσταντίνου ΙΑ’, ἱστορικός τῆς ἁλώσεως, Γεώργιος Σφραντζῆς, τοῦ ὁποίου ἡ οἰκογένεια ὑπηρέτει ἤδη ἀπό μακροῦ εἰς τὴν αὐλήν τῶν Παλαιολόγων.
……….(…) Αἱ τελευταῖαι στιγμαὶ εἶχον σημάνει. Οἱ πολιορκούμενοι χριστιανοί, διαθέτοντες ἐλαχίστας στρατιωτικὰς δυνάμεις και περιωρισμένα πολεμικὰ μέσα, ἠπατημένοι καὶ ἐγκαταλελειμμένοι ἀπό συμμάχους, φίλους καὶ ὁμοθρήσκους ἀφ’ ἑνός, καὶ ἀφ’ ἑτέρου οἱ πολιορκοῦντες, φανατικοὶ καὶ θρησκόληπτοι μουσουλμάνοι, τοὺς ὁποίους ἡ ἐλπίς εὐχεροῦς ἀποκτήσεως ἀφθόνων καὶ σημαντικῶν λαφύρων, καθίστα ἰδιαιτέρως ἐπιθετικούς, ἵσταντο ἀντιμέτωποι. Ἀπειλητικοί καὶ ἐξηγριωμένοι οἱ τελευταῖοι, ἀξιοπρεπεῖς καὶ καρτερικῶς ἥρεμοι οἱ πρῶτοι.
……….(…) Μεταξὺ τῶν τελευταίων ὑπερασπιστῶν τῆς βυζαντινῆς ἰδέας δεσπόζει ἄκαμπτος καὶ εὐγενής ἡ μορφὴ τοῦ Αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου τοῦ ΙΑ΄ Παλαιολόγου, ὅστις ἐπέπρωτο, διὰ τῆς ἀπαραμίλλου αὐταπαρνήσεως καὶ τοῦ μαρτυρικοῦ θανάτου του, νὰ προσδώσῃ εἰς τὴν θνήσκουσαν μετ’ αὐτοῦ Αὐτοκρατορίαν τὸν φωτοστέφανον τῆς τιμῆς καὶ τῆς δόξης.
……….(…) Ὁ Αὐτοκράτωρ συγκεντρώνει πάσας αὐτοῦ τὰς ἐλπίδας εἰς τὸν Θεόν. Διὰ νὰ ἐνισχύσῃ τὸ φρόνιμα τῶν πιστῶν καὶ τονώσῃ τὴν ψυχικὴν ἀντίστασιν τῶν πολεμιστῶν, διατάσσει νὰ ὀργανωθοῦν κοιναὶ προσευχαὶ καὶ δημόσιαι λιτανεῖαι. Τὴν Δευτέραν, 28ην Μαῒου, παραμονὴν τῆς ἁλώσεως, πλήθη γερόντων καὶ νέων, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, ἔχοντα ἐπί κεφαλῆς τοὺς ἀρχιερεῖς των, περιοδεύουν τὴν πόλιν, ψάλλοντα θρησκευτικὰ τροπάρια καὶ ἀνακράζοντα ἐκ βάθους καρδίας τὸ «Κύριε ἐλέησον».
……….(…) Μετὰ κλαυθμοῦ – γράφει ὁ Σφραντζῆς – ἀλλήλους ἀνεθαρρύνοντο ἵνα ἀνδρείως ἀντισταθῶσι τοῖς ἐναντίοις ἐπί τῇ ὥρᾳ τῆς συμπλοκῆς.