,
,
Τοῦ Στυλιανοῦ Ἀλεξίου.
Κοινωνικὲς τάξεις καὶ οἰκονομικὴ ζωή.
……….Ὁ πληθυσμὸς τοῦ Κάστρου στὰ τέλη τῆς βενετοκρατίας, ἦταν δεκαεπτὰ χιλιάδες. Τὴν ἀριστοκρατία τὴν ἀποτελοῦσαν οἱ «Βενετοὶ εὐγενεῖς» καὶ οἱ «Κρητικοὶ εὐγενεῖς». Οἱ ὅροι αὐτοί δὲν εἶχαν ὅμως κυριολεκτικὴ ἔννοια. Οὔτε οἱ πρῶτοι ἦταν Βενετοὶ μὲ ὅλη τὴν σημασία τῆς λέξης, οὔτε οἱ δεύτεροι ἦταν ἀποκλειστικὰ Κρητικοί.
……….Οἱ «Βενετοὶ εὐγενεῖς», εἰκοσιπέντε οἰκογένειες περίπου στὸ Κάστρο, κύριοι τῶν πιὸ πολλῶν καὶ τῶν πιὸ μεγάλων τιμαρίων, ἦταν ἀπόγονοι τῶν εὐγενῶν ποὺ εἶχε ἐγκαταστήσει ἡ Βενετία στὴν Κρήτη μετὰ τὴν κατάκτηση. Εἶχαν τὰ ἴδια ἠχηρά καὶ ἔνδοξα ὀνόματα τῶν ἀριστοκρατικῶν οἰκογενειῶν τῆς Γαληνοτάτης καὶ οἱ περισσότεροι ἦταν καθολικοί, γιατὶ ὅσοι ἄφηναν τὸ λατινικὸ δόγμα, ἔχαναν καὶ τὰ φεουδαλικὰ τους προνόμια. Δὲν ξεχώριζαν ὅμως ἀπό τοὺς ντόπιους Κρητικοὺς στὰ ἤθη καὶ ἡ γλῶσσα τους ἦταν τὰ Ἑλληνικὰ καὶ μάλιστα ἡ κρητικὴ διάλεκτος. Ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ προβλέπτης Μοροζίνι, τὰ παιδιὰ τῶν εὐγενῶν, μάθαιναν τὴν ἰταλική γλῶσσα ἀπὸ τοὺς Ἰταλούς στρατιῶτες ποὺ ὑπηρετοῦσαν στὴν Κρήτη καὶ ποὺ γιὰ νὰ βροῦν κάποιον πρόσθετο πόρο, μαζὶ μὲ ἄλλες δουλειές, ἔδιναν καὶ μαθήματα…